Οι φετινοί καλοκαιρινοί εμπρησμοί σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια επέφεραν μια εκτεταμένη ανθρώπινη, περιβαλλοντική, οικονομικοκοινωνική και πολιτιστική καταστροφή. Όμως εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με κάτι το έκτακτο και απρόβλεπτο ούτε και θα είναι το τελευταίο συμβάν, όπως προσπαθούν να μας πείσουν πλείστοι ερμηνευτές είτε αυτοί τοποθετούνται στο θεωρησιακό πεδίο με το οποίο κατανοεί τα συμβάντα και τον εαυτό της η εγχώρια οικονομική και πολιτική ολιγαρχία είτε πάλι εκείνοι που εντρυφούν στα πολυποίκιλα πεδία των αφασικών και αστόχαστων επεξηγήσεων.
Αρκετές πυρκαγιές αφορούν έναν από τους τρόπούς εκδίπλωσης της ανοικτής τώρα πια και εκτεταμένης οικολογικής κρίσης. Αυτή οφείλεται στην εξοντωτική προς τα έξω και στην αυτοκτόνο προς τα μέσα λειτουργία του πλανητικού ολιγαρχικού καπιταλισμού, στον άγριο δυναμισμό του συστήματος της αγοραιοποιημένης αναπτυξιακής οικονομίας που σήμερα έχει πάρει τη μορφή της «νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης» και στη άνιση κατανομή της οικονομικής-πολιτικής-ιδεολογικής ισχύος ανάμεσα σε μια αποφασίζουσα υπερεθνική ολιγαρχική μειοψηφία (οικονομική, πολιτική, τεχοκρατική) και σε μια πλειοψηφία υποτελών-εκμεταλλευομένων νεοπληβείων. Στα πλαίσια αυτά οι Κατέχοντες και Κρατούντες, καθώς δεν εξαναγκάζονται από μια ισχυρή λαϊκή πίεση στην λήψη των αναγκαίων συλλογικών έκτακτων μέτρων, επιλέγουν την οδό μιας απόλυτα αντιπεριβαλλοντικής διαχείρισης που η «αποτελεσματικότητα» της καταδεικνύεται μόνο στις εγκληματικές συνέπειες.
2-Η καταστροφή στην Ελλάδα
Στη χώρα μας από τους φετινούς εμπρησμούς μέχρι στιγμής 73 άνθρωποι πέθαναν, κάηκαν πάνω από 2,7 εκατομμύρια δασικά στρέμματα, πυρπολήθηκαν 10 εθνικοί δρυμοί, αγροτικές και ποιμενικές εκμεταλλεύσεις, κατοικίες και οικισμοί καταστράφηκαν. Κατά τις πρώτες εκτιμήσεις η ζημιά ξεπερνά τα 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ όπου βέβαια εδώ δεν καταγράφονται οι μακροχρόνιες επιπτώσεις από το χάσιμο των υπηρεσιών που μας δίνουν τα δάση ούτε οι συνέπειες των σοβαρών τραυμάτων στο κοινωνικό ιστό πού επλήγη σε βάθος. Στους καταστροφικούς εμπρησμούς παραδόθηκαν περιοχές που είχαν τεθεί υποτίθεται υπό το ειδικό προστατευτικό καθεστώς της ελληνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας: Ολυμπία, δάσος Καϊάφα, Ταΰγετος, Πάρνωνας, Φαράγγι Νέδας. Ενώ μόλις είχαν πυρποληθεί: Πάρνηθα, Πήλιο, φαράγγι Βουραϊκού, Γράμμος, Πρέσπα, Πίνδος, δάση Εύβοιας κ.α.
3-Αιτιολογικές ερμηνείες
α) Η ερμηνεία του «οργανωμένου σχεδίου»
Η πυρπόληση της χώρας μας, εκτός της κύριας αιτίας που έγινε αναφορά στην αρχή καθώς και άλλων εγχώριων παραγόντων που ανάβουν τις φωτιές κάθε καλοκαίρι επί πολλά χρόνια τώρα, μπορεί φέτος να είναι και αποτέλεσμα εφαρμογής ενός κυρίαρχου και οργανωμένου σχεδίου; Σε σχετική δημοσκόπηση της GPO (για λογαριασμό του Mega) το 65,3% των ερωτηθέντων αποδίδει τις πυρκαγιές σε οργανωμένο σχέδιο ενώ ταυτόχρονα το 64,3% απορρίπτει το ενδεχόμενο μιας ασύμμετρης τρομοκρατικής ενέργειας. Πλήθος δεδομένων και στοιχείων αφήνουν την υποψία για την πιθανή υλοποίηση ενός ευρύτερου οργανωμένου σχεδίου. Η κλίμακα, η ένταση, η πυκνότητα, η συγχρονικότητα του φαινομένου, η διασύνδεση του με τους κρίσιμους εθνικούς φυσικούς, ενεργειακούς, παραγωγικούς, πολιτισμικούς πόρους όλα αυτά προσανατολίζουν την σκέψη προς τους «αόρατους» κόσμους των εγχωρίων δρώντων (κυκλώματα καταπάτησης και οικοπεδοποίησης, κατασκευαστικής και τουριστικής κερδοσκοπίας) και της εμπλοκής υπερεθνικών-εξωελληνικών δρώντων.
Το «Βήμα» στις 29-6-2007 έπειτα την πυρκαγιά στη Πάρνηθα προειδοποιούσε για την ενδεχόμενη αμερικάνικη οργή λόγω της συμφωνίας Πούτιν-Καραμανλή (νέος αεριαγωγός Ρωσίας-Βουλγαρίας-Ελλάδας-Ιταλίας) «ΠΡΟΣΟΧΗ: Το παιχνίδι είναι μεγάλο και η χώρα μας μικρή. Η βιασύνη του Πούτιν και οι αντιδράσεις των Αμερικανών δείχνουν ότι η Ελλάδα έχει εμπλακεί σε μια σκληρή αναμέτρηση. Αυτονόητο είναι ότι χρειάζονται προσεκτικές αποφάσεις και ευέλικτες κινήσεις. Η Ελλάδα πρέπει να βγει κερδισμένη και να μη γίνει στόχος εκδικητικής μανίας, διότι όλοι γνωρίζουμε πλέον πως αντιδρούν οι μεγάλες δυνάμεις.» (2)
Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Φράνκο Φρατίνι, αρμόδιος για ζητήματα δικαιοσύνης, ελευθερίας και ασφάλειας, αναφέρθηκε στο εβδομαδιαίο του blog στις φωτιές που καίνε Ν. Ευρώπη και Ελλάδα:«οι πυρκαγιές και οι φλόγες αυτών των ημερών αποτελούν σημάδι μιας άλλης, νέας μορφής τρόμου που πλήττει την περιβαλλοντική μας κληρονομιά και κλείνει τον κύκλο μιας αλλόκοτης συμμαχίας: ανάμεσα στις σκοτεινές και αρπακτικές ψυχές της οικοδομικής κερδοσκοπίας και σε αυτούς που σκοπεύουν να λυγίσουν, να γονατίσουν μια περιοχή, μια οικονομία, τραυματίζοντας το τοπίο με τρόπο ανεπανόρθωτο. Οι φλόγες επιτίθενται τώρα πια σε κατοικημένα κέντρα και πεθαίνουν οι ίδιοι οι άνθρωποι. Είναι μια μορφή εδαφικής τρομοκρατίας απολύτως καινούργια: η οποία επομένως πρέπει να καταπολεμηθεί και να κατασταλεί με νέα όπλα και νομικά αποτρεπτικά μέσα» επίσης «στην πραγματικότητα δεν βρισκόμαστε στην κατάσταση να πρέπει να αντιμετωπίσουμε μια μορφή εγκληματικότητας σαφώς περιγεγραμμένης, τυχαίας ή που είναι προϊόν κάποιου που δεν έχει κανένα συναίσθημα ή δημόσια ηθική. Η πυρκαγιά δεν είναι πια το αποτέλεσμα μιας ένοχης απροσεξίας. Και δεν είναι πια μόνο η Ιταλία που αποτελεί θήραμα της κατασκευαστικής μαφίας. Η Γαλλία, η Ισπανία και τώρα η Ελλάδα γνωρίζουν αυτή τη νέα καταστροφή, αυτή την εδαφική τρομοκρατία που κρατά τώρα όλη τη νότια Ευρώπη σε ομηρία». (3)
Σύμφωνα με όσα δημοσιεύτηκαν στο «Ριζοσπάστη» (στις 30 και 31/8/2007) «μεγαλεπήβολα και δασοκτόνα σχέδια και επενδυτικά προγράμματα …είχαν υποβληθεί από ελληνικούς και ξένους επιχειρηματικούς ομίλους πάνω σε ιδιαίτερου φυσικού κάλλους προστατευόμενες περιοχές όπως αυτή του Καϊάφα Ηλείας…δύο μόλις 24ωρα πριν ξεσπάσουν οι πυρκαγιές στην Ηλεία και ειδικότερα στην περιοχή της Ζαχάρως, όπου βρίσκεται και η λίμνη Καϊάφα, την περιοχή είχαν επισκεφτεί υψηλόβαθμοι εκπρόσωποι του πολυεθνικού επιχειρηματικού ομίλου ‘’World Trade Center Croup’’ και Αμερικανοί επενδυτές, κατόπιν πρόσκλησης του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Ηλείας. Αντικείμενο της επίσκεψης η υλοποίηση επιχειρηματικών σχεδίων πάνω σε περιοχές οι οποίες ακριβώς λίγες μέρες μετά κάηκαν, όπως η κατασκευή μεγάλων τουριστικών μονάδων στον Καϊάφα και τη γύρω περιοχή με γήπεδα γκολφ ή ακόμη και η κατασκευή Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου στην Αρχαία Ολυμπία! Οι ξένοι επενδυτές συνέδεσαν το ενδιαφέρον τους για την περιοχή, τόσο με την ανάπτυξη των αυτοκινητοδρόμων Ιόνια Οδός και Αθήνα - Κόρινθος - Πάτρα - Πύργος - Τσακώνα, που θα κατασκευαστούν με ‘’συμβάσεις παραχώρησης’’, και θα επιφέρουν πανάκριβα διόδια για το λαό, όσο και με την ανάπτυξη του λιμανιού του Κατάκολου. Κι αυτό για προφανείς λόγους: Επειδή θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πύλες για την είσοδο των τουριστών» (4)
β) Η ερμηνεία της σοσιαλδημοκρατικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ κ.α.)
Σύμφωνα με αυτή την εξήγηση η βασική αιτία της καταστροφής δεν αφορά κάποιο οργανωμένο σχέδιο αλλά στην «νεοφιλελεύθερες πολιτικές» και «είναι αποτέλεσμα της εγκληματικής και απάνθρωπης πολιτικής του ‘’λιγότερου κράτους’’ που εφαρμόζουν πιστά όλες οι κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων»
γ) Η ερμηνεία της «ασύμμετρης απειλής» με πιθανολογική αιχμή περί τρομοκρατών ή αναρχικών δρώντων.
Στις 26-8-02007 μετά την ενημέρωση του πρωθυπουργού στο υπουργείο Άμυνας ορισμένοι παράγοντες της ελληνικής κυβέρνησης προέβαλλαν την υπόθεση πως η χώρα αντιμετωπίζει μια «ασύμμετρη απειλή» (Βύρων Πολύδωρας) Στη συνέχεια η Ντόρα Μπακογιάννη («Έθνος», 28-8-2007) και ο Γιώργος Αλογοσκούφης (Ρ/Σ Αλφα, 30-8-2007) εξειδίκευσαν αυτή την θέση πιθανολογώντας για ενδεχόμενη ανάμειξη και «αναρχικών», «κουκουλοφόρων», χωρίς όμως στοιχεία, όπως αποδέχτηκε ο Γιώργος Αλογοσκούφης, (και παρόλο που η κοσμοθεώρηση της «κοινωνικής οικολογίας» ξεκινά από στοχαστή αναρχικό (Murray Bookchin). (5) Η κοινωνική οικολογία διασυνδέεται ιδεολογικά με την αναρχία ενώ πολλές από τις πεποιθήσεις της τις αποδέχονται και ομάδες της ευρύτερης αριστεράς). Στα παραπάνω αντέδρασαν άλλοι υπουργοί όπως ο Δημήτρης Αβραμόπουλος («Ελεύθερος Τύπος, 31-8-2007) προβάλλοντας την άποψη ότι «η ασύμμετρη απειλή ως έννοια είναι συνυφασμένη με τη διεθνή τρομοκρατία…και ο όρος μπορεί να ακυρώσει ένα από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας ως ασφαλούς προορισμού…Η Ελλάδα δοκιμάστηκε…(στην) διοργάνωση των ολυμπιακών αγώνων..»
Η χρήση του στρατιωτικού όρου «ασύμμετρη απειλή» στη προεκλογική πολιτική σκηνή της χώρας και στη δημόσια συζήτηση με αφορμή τις πυρκαγιές δεν αφορά μόνο ένα πρόβλημα βασικής σύγχυσης με τις άκαιρες εισαγωγές όρων και εννοιών των διεθνών πολιτικοστρατιωτικών σχέσεων αλλά ίσως και παράλληλα ένα ζήτημα γενικού «επικοινωνιακού» αποπροσανατολισμού σχετικά με την αιτιολόγηση των καταστροφών.
Μετά το ψυχρό πόλεμο, στις αρχές της δεκαετίες του 1990, είναι οι ΗΠΑ που προέβαλλαν την έννοια «ασύμμετρη απειλή» επιδιώκοντας με αυτήν να περιγράψουν ζητήματα της δικής τους εθνικής (=ιμπεριαλιστικής ) ασφάλειας όπως:
-Διεθνής τρομοκρατία ,απειλή του ριζοσπαστικού Ισλάμ, δράση επαναστατικών και απελευθερωτικών κινημάτων κ.α.
-Απόκτηση οπλισμού μαζικής καταστροφής (χημικού, βιολογικού, πυρηνικού) από αντίπαλες κυρίως μη κρατικές οργανώσεις.
-Περιβαλλοντικό σαμποτάζ και καταστροφές.
-Επιθέσεις καταστροφών ηλεκτρονικών-δικτυακών τόπων και τεχνολογικών δομών πληροφορικής.
Όμως πέρα από την αμερικάνικη εκδοχή μπορεί να αναφερθεί η κλασσική γενική άποψη για την «ασύμμετρη απειλή»: ορίζεται εκείνη η ειδική πολεμική κατάσταση αντιπαράθεσης όπου υφίσταται ασυμμετρία χρησιμοποιούμενων συγκεκαλυμμένων μέσων και προκαλούμενων δυσανάλογων αποτελεσμάτων. Οι προσπάθειες εξασθένησης της ισχύος του «εχθρού» με την εκμετάλλευση των αδυναμιών του και με χρησιμοποίηση της βασικής ταχτικής του αιφνιδιασμού και μέσων τα οποία είναι διαφορετικά από τον τρόπο κατά τον οποίο αυτός ο «εχθρός» διεξάγει τις δικές του στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Αν τώρα η εθνική καταστροφή των πυρκαγιών ανάγεται από ορισμένους κυβερνητικούς αναλυτές στην υλοποίηση μιας «ασύμμετρης απειλής» τότε μεταξύ των άλλων έμμεσα ομολογούν τη γενική ανετοιμότητα-ανικανότητα των πολιτικών και στρατιωτικών μηχανισμών άμυνας για την αντιμετώπιση της (παρόλο που ήδη από το Σεπτέμβριο του 2001 η έννοια αυτή υιοθετείται στη θεωρία και πράξη των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων καθώς εισάγεται στο επίσημο κείμενο της Αμυντικής Στρατηγικής Αναθεώρησης) Και μια τέτοια ετοιμότητα-ικανότητα δεν θα υπάρξει όσο καιρό η σημερινή εξουσιαστική οικονομική-πολιτική-στρατιωτική και πνευματική ολιγαρχία δεν ολοκληρώσει την διαδρομή της.
4-Η ιστορική βάση της καταστροφής
Στην ελληνική γη η παγκόσμια κλιματική ανατροπή έχει χρόνια τώρα πάρει τη μορφή συνεχών καυσώνων, ανομβρίας, ξηρασίας, εκτεταμένων πυρκαγιών. Σε ολόκληρη τη μεταπολιτευτική περίοδο oi κυβερνήσεις Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, η κρατική διαχείριση των πυρκαγιών, αποκάλυψαν μια τεράστια ανικανότητα και μια παταγώδη αποτυχία για τη πιο στοιχειώδη άμυνα απέναντι στην επέλαση κάθε φορά της καταστροφής:
-Με τη πολιτική τους συντέλεσαν στη σημερινή τραγωδία, άσχετα αν παίζουν μεταξύ τους το «επιτραπέζιο» παίγνιο της μετατόπισης των ευθυνών. Συνέβαλαν στην παραπέρα εγκατάλειψη και το μαρασμό της υπαίθρου, των ορεινών και ημιορεινών περιοχών. Παλαιότερα οι πληθυσμοί αυτών των τόπων είχαν άμεση επαφή με τα δάση και ασκούσαν μια σχετικά βιώσιμη διαχείριση για την ίδια τους την αυτοσυντήρηση. Στη σημερινή εποχή οι τοπικές κοινωνίες (με τη συμβολή σε αυτό και του αυτοδιοικητικού σχεδίου «Καποδίστριας») έχουν αποσυνδεθεί από το δάσος και ενίοτε το αντιμετωπίζουν με τρόπο εχθρικό (π.χ. ευθύνες ορισμένων κτηνοτρόφων στις πυρκαγιές και στον εμποδισμό της φυσικής αναγέννησης)
-Επέλεξαν τη μετατόπιση επίσης των ελάχιστων προληπτικών και κατασταλτικών προϋποθέσεων πυροπροστασίας από το τοπικό χώρο στους περιφερειακούς και κεντρικούς Αθηναϊκούς μηχανισμούς. Αυτό σε συνδυασμό με την ανεπαρκή χρηματοδότηση, πρόσληψη και εκπαίδευση προσώπων και την απουσία των κατάλληλων (κυρίως εναέριων) μέσων, όλα αυτά ακύρωναν τη δυνατότητα τόσο της κατάλληλης οργάνωσης όσο και της αποτελεσματικής παρέμβαση. Οι τοπικές δυνάμεις πυροπροστασίας ήταν εντελώς ανεπαρκείς, δήμοι και τοπικές κοινωνίες κραυγαλέα απροετοίμαστοι χωρίς τη πιο στοιχειώδη πρόληψη (ανυπαρξία: περιμετρικών προστατευτικών ζωνών στα χωριά, αυτοδυναμίας γεννητριών για άντληση νερού, τοπικών εργαλείων κατάσβεσης, τοπικών συντονιστικών θεσμών, σχεδίων έκτακτης ανάγκης κ.α.) Αυτά σε συνδυασμό με τη διαρκή κυβερνητική ανημπόρια για μια ορθολογική αξιολόγηση του κινδύνου κάθε φορά, την έλλειψη και την μη εφαρμογή επιτελικού σχεδίου εκκένωσης περιοχών οδήγησαν τους αβοήθητους πληθυσμούς στη μέγιστη διακινδύνευση και στη μέτρηση θυμάτων.
-Αρνήθηκαν την σύσταση και ολοκλήρωση εθνικού Δασολογίου και Κτηματολογίου (που υπάρχει σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα). Αποποιήθηκαν τις ευθύνες για την παρουσία πάνω από 1.000 παρανόμων χωματερών, για το πλήθος των ακαθάριστών ηλεκτροφόρων πυλώνων της ΔΕΗ (προτιμά τις αποζημιώσεις από κάποιες δικαστικές καταδίκες παρά την αύξηση των επενδυτικών και λειτουργικών της εξόδων) που συντελούν σε σημαντικό βαθμό στη πρόκληση πυρκαγιών. Υποστήριξαν ανοικτά ή υπόγεια πρακτικές αποχαρακτηρισμού και καταπάτησης δασικών περιοχών με το πρόσχημα του δημοσίου συμφέροντος και της προόδου ενώ άνοιξαν τις πύλες εισόδου σε κάθε αποσταθεροποιητική και «αναπτυξιακή» παρέμβαση να αξιοποιήσει τις καιρικές συνθήκες στην επίθεση των εμπρησμών. (δασοκτόνοι νόμοι 3147/2003, 3208/2003 και 3498/2006, δημοσιοποίηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για το Τουρισμό στις 2/5/2007, επιδίωξη αναθεώρησης του άρθρου 24 του συντάγματος κ.α.) Υπηρέτησαν και διαιώνισαν τον ίδιο τον «εκλογικό πολιτικό κύκλο των εμπρησμών» καθώς οι προσδοκίες για μετεκλογική νομιμοποίηση των τετελεσμένων πολλαπλασιάζονταν Αν κάποιος παρακολουθήσει σε όλη τη μεταπολιτευτική περίοδο την σχέση εκλογές-μέγεθος πυρπολημένων στρεμματικών εκτάσεων θα παρατηρήσει στενή αλληλεξάρτηση (1977/600 χιλ.στρεμ-1981/800 χιλ.στρεμ-1985/1 εκατ.στρεμ-2000/1,54 εκατ.στρεμ-2007/2,7 εκατ.στρεμ.).
-Διαμόρφωσαν ένα νοσηρό πολιτικό κλίμα που εξυπηρετεί τις κάθε είδους απαιτήσεις για παραχωρήσεις σε καταπατητές, ανοικοδόμήση, αναπτυξιακές, οικιστικές και τουριστικές χρήσεις. Αρνήθηκαν την επικύρωση των δασικών χαρτών (που υπάρχουν από το 1979) και αρνήθηκαν την χρήση των των δασικών χαρτών του στρατού (που από το 1928 και κάθε δεκαετία παράγει αεροφωτογραφήσεις). Έτσι καθώς καμιά ΜΟΜΑ κατεδάφισης αυθαιρέτων δεν συστάθηκε και οι δικαστικές επιπτώσεις είναι ανύπαρκτες, μόνο στην Αττική ανεγέρθηκαν πάνω από 300.000 αυθαίρετες κατοικίες. (6) Ιδιωτικοί φορείς, οικοδομικοί συνεταιρισμοί, εκκλησία, κ.α. διεκδικούν πάνω από 1 εκατομμύριο στρέμματα δάσους. Συχνά οι κυβερνήσεις προχώρησαν σε νομιμοποιήσεις παράνομων οικοδομήσεων ακόμα και σε πυρπολημένες περιοχές όπως η Πεντέλη Αττικής. Η πελατειακή διαπλοκή όλων αυτών με τοπικούς παράγοντες της αυτοδιοίκησης, αμοραλιστές δημόσιους λειτουργούς και τη κεντρική πολιτική εξουσία, συνιστά ένα διαρκές καθεστώς ανομίας που δεν επιτρέπει καμιά δασοπροστασία. Χωρίς να είναι παντού οι ευθύνες ίδιες πρέπει να επισημανθεί πως στα πλαίσια αυτού του καθεστώτος κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση, μικρά κόμματα, τοπική αυτοδιοίκηση, ΜΜΕ, Εκκλησία, σχεδόν η ίδια η κοινωνική πλειοψηφία, συγκροτεί σε τελική ανάλυση ένα αξιολόγιο επιβίωσης, ισχύος και νοήματος, τον ίδιο τον τρόπο του συλλογικού και προσωπικού βίου υπό την αιγίδα μιας παρασιτικής κοσμοεικόνας, θησαυρίζοντας τα πάσης φύσεως αποκαΐδια του παρόντος της. αντί το μέλλον των παιδιών της.
5-Το μέλλον;
Χρειαζόμαστε να ξανανακαλύψουμε εξ΄ αρχής τις εθνικές, κοινωνικοπολιτικές και οικολογικές προϋποθέσεις της συλλογικής και προσωπικής μας αυτοσυντήρησης.
Χρειαζόμαστε την οικοδόμηση του νέου αντισυστημικού Κινήματος Αντίστασης για τον 21 αιώνα.
Χρειαζόμαστε να ξαναπάρουμε την προσωπική μας απόφαση να ξανασπείρουμε. Να σκάψουμε, να φυτέψουμε, να ποτίσουμε, να προστατεύσουμε τη σπορά μας, να προετοιμαστούμε για τις καινούργιες μάχες που έρχονται…
1-«Guardian», 11-1-2007
2-«Βήμα», 29-6-2007
3-«Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων», 27-8-2007
4-«Ριζοσπάστης», 30 & 31-8-2007
5-Murray Bookchin, What Is Social Ecology?
http://dwardmac.pitzer.edu/Anarchist_Archives/bookchin/socecol.html
6-Γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρος Ρακιντζής, («Ελευθεροτυπία», 21-7-2007)